مراحل مختلف کاشت گیاه ذرت

در کشت و کار گیاه ذرت، به منظور عملکرد بهینه، بررسی تمامی عوامل محیطی و زراعی، ضروری می باشد. به عنوان مثال گیاه ذرت، یک گیاه گرمادوست است و از زمان کاشت تا برداشت، نیازمند گرما و حرارت خورشید می باشد بنابراین دمای هوا یکی از عوامل محدودکننده رشد در ذرت، می باشد. بررسی تمامی عوامل محیطی مانند دما، میزان بارش، رطوبت نسبی، نوع خاک، میزان آب قابل دسترس و تناوب زراعی، قبل از اقدام به کاشت، بسیار ضروری می باشد.

تاریخ کشت

بهترین زمان کشت در فصل بهار (با توجه به منطقه)، بعد از رفع شدن خطر یخبندان های بهاره می باشد به طوری که درجه حرارت روز نباید کمتر از 10 تا 12 درجه باشد زیرا در این صورت جوانه زنی به کندی صورت می گیرد. سرمای بیش از حد منجر به سرمازدگی بوته های جوان و در نتیجه موجب از بین رفتن آن ها می گردد. در واقع کشت وکار در دمای پایین، موجب غیریکنواختی مزرعه شده و مراحل بعدی رشد مانند داشت و برداشت، با مشکل مواجه می شود.

در مناطقی با تابستان های معتدل مانند شهر همدان، اولین تاریخ کشت، اواخر اردیبهشت می باشد. در واقع در این مناطق، زمان کاشت باید به گونه ای تنظیم شود که مراحل رشدی گیاه، همزمان با آغاز سرمای فصل پاییز نباشد.

در مناطقی با تابستان های گرم، تاریخ کشت باید به گونه ای تنظیم شود که دمای بالاتر از 35 درجه سانتیگراد، موجب اختلال در زمان گرده افشانی نشود. اواسط تیر تا اواسط مرداد، گرمترین روزهای تابستان می باشد بنابراین در مناطقی مانند قزوین، کرج، اراک و مشهد که دمای هوا بیش از 35 درجه نمی شود، می توان از اوایل اردیبهشت، کشت وکار ذرت را آغاز نمود. شهرهایی مانند اصفهان، شیراز از جمله مناطقی هستند که در تابستان دمای بیش از 35 درجه را تجربه می کنند، بنابراین بهترین زمان کاشت، نیمه دوم خرداد ماه می باشد. در مناطقی مانند اهواز که دارای تابستان های داغ و زمستان های ملایم می باشد، کشت ارقام دیررس در اواخر تیر ماه و کشت ارقام زودرس در اواسط مرداد ماه آغاز می شود.

عملیات کاشت

انتخاب بذر: انتخاب بذر یکی از مراحل مهم در کشاورزی می باشد. درصد خلوص بالا، قوه نامیه 90 تا 95 درصد، عاری بودن از هر گونه بیماری و آفت و تهیه از مراکز معتبر از عوامل موثر در تهیه بذر ذرت، می باشد. با توجه به اقلیم منطقه می توان از بذور زودرس، میان رس و دیررس هیبریدی استفاده نمود. به منظور اطمینان از سلامت بذر، می توان به وسیله محلول های قارچکشی، بذرهای ذرت را ضدعفونی نمود (شکل 1).

شکل 1: بذور استاندارد ذرت

آماده سازی زمین: گیاه ذرت به خاک هایی با ساختمان مناسب و نفوذپذیر نیاز دارد. اسیدیته 6 تا 7 و دامنه شوری 1 تا 4 میلی-موس بر سانتی متر، شرایط مناسبی برای کاشت گیاه، فراهم می کند. آماده کردن خاک معمولاً ۲ تا ۴ هفته قبل از کاشت ذرت انجام می گیرد. بافت خاک باید سبک باشد و از نظر زهکشی در حد عالی باشد. به منظور آماده سازی زمین مراحل زیر انجام می-شود:

• شخم عمق در شرایط گاورو بودن زمین

• دیسک برای خرد کردن کلوخ ها و از بین بردن علف های هرز

• استفاده از لولر یا ماله برای تسطیح زمین

• استفاده از بذرکار پنوماتیک سالم و دقیق

تراکم بوته: به تعداد بوته در واحد سطح، تراکم گفته می شود. انتخاب تراکم مناسب به شرایط آب وهوایی، رقم موردنظر، هدف از تولید (ذرت دانه ای – ذرت سیلویی) و نوع خاک بستگی دارد. افزایش تعداد بوته، منجر به ایجاد رقابت در گیاهان بین دریافت نور خورشید، آب و مواد غذایی خواهد شد و توسعه ریشه را نیز، با مشکل مواجه می کند. علاوه بر موارد ذکر شده، افزایش تراکم موجب افزایش رطوبت و در نتیجه بروز بیماری و آفات مختلف خواهد شد. فاصله ردیف در گیاه ذرت دانه ای معمولا 70 تا 75 سانتیمتر و فاصله روی ردیف 15 تا 20 سانتیمتر و برای تهیه علوفه سبز فاصله بین ردیف 25 تا 70 و روی ردیف 5 تا 10 سانتیمتر می باشد. به طور معمول تراکم مناسب برای ارقام دیررس 70 هزار بوته، میان رس 75 هزار بوته و زودرس 80 هزار بوته می باشد (شکل 2).

شکل 2: تراکم مناسب در مزرعه ذرت

عمق کاشت:

رعایت یکنواختی در عمق کاشت بسیار مهم و ضروری می باشد چون عدم یکنواخت سبز شدن، عملیات های دیگری مانند کوددهی، سمپاشی، حذف علف های هرز و برداشت گیاه ذرت را دچار مشکل می کند. عمق کاشت در زمین هایی با بافت متوسط 6 تا 8 سانتیمتر و در بافت های سنگین تر 5 تا 6 سانتیمتر می باشد. معمولا دانه های کاشته شده در عمق های بیشتر از 12 سانتیمتر سبز نمی شوند و ذرت هایی که در عمق 2 تا 3 سانتیمتری کاشته شوند به دلیل داشتن سیستم ریشه ای نامناسب و سطحی، گیاه تضعیف شده و خطر خوابیدگی بوته افزایش پیدا می کند (شکل 3).

شکل 3: عدم یکنواختی در کاشت بذور ذرت

روش کشت:

ذرت از طریق بذر و نشا قابل کشت می باشد. در واقع بذرها از طریق دستگاه های بذرکار پنوماتیک در سطح مزرعه کشت می شوند. ابتدا با توجه به نوع آبیاری و تعداد بوته بر روی ردیف، دستگاه ردیفکار، ردیف های کشت یا جوی و پشته ها را ایجاد می کند. در کشت جوی و پشته، می توان بذرها بر روی پشته یا در کف جوی ها قرار داد. به منظور فرار از شوری به ویژه در اوایل فصل رشد، بذرها در کف جوی کاشته شده و پس از استقرار ( 4 تا 5 برگه شدن و ارتفاع 30 سانتیمتر) با دستگاه کولتیواتور پشته ها تخریب می شوند. بر اساس عرض پشته می توان بذرها را در یک ردیف تا چند ردیف کشت نمود. ابیاری در این روش به وسیله جوی و نوار تیپ (آبیاری قطره ای) انجام می گیرد. کاشت بر روی زمین مسطح نیز، یکی از روش های متداول در کاشت ذرت می باشد، در واقع بدون ایجاد جوی و پشته، بذرها در فواصل مناسب نسبت به یکدیگر به صورت ردیفی کشت می گردند (شکل 4).

شکل 4: کشت جوی و پشته ای ذرت، توسط دستگاه بذرکار

در کشت نشایی، ابتدا بذرها را پیش رس کرده و بعد از رسیدن به ارتفاع مناسب و 2 برگی شدن، پس از آماده سازی زمین با استفاده از دستگاه نشاکار به مزرعه منتقل می شوند (شکل 5 و 6).