کاشت و پرورش توت فرنگی در گلخانه. قسمت اول

کاشت و پرورش توت فرنگی در گلخانه. قسمت اول

(( قسمت دوم که بر کاشت گلخانه ای توت فرنگی ، آفات و بیماری های توت فرنگی و برداشت و بسته بندی توت فرنگی تمرکز دارد را اینجا بخوانید ))

 

راهنمای کامل کاشت و پرورش توت فرنگی در گلخانه 

راهنمای کامل کاشت و پرورش توت فرنگی در مزرعه

 

توت فرنگی، گیاهی علفی چند ساله با ساقه های رونده یا استولون، متعلق به خانواده گل سرخیان است. ، رقم های زراعی موجود توت فرنگی از جنس فراگاریا و گونه آناناسا می باشند. از توت فرنگی به عنوان ملکه میوه ها یاد می شود و در بسیاری از کشورها میوه ای بسیار محبوب است. توت فرنگی سرشار از فیبر، آب، ویتامین ها ، آنتی اکسیدان ها و سایر مواد مغـذی می باشد و از نظـر ارزش غذایی، خواص و فواید درمانی جایگاه ویژه ای را در بین میوه جات وسبد غذایی جوامع دارا می باشد. ارقام تجاری مختلف توت فرنگی بر اساس نوع مشخصات خاص میوه (عطـر و طعم و شکل ظاهری) و نیز نوع الگوی رشد گیاه (بهاره یا چهار فصله و غیره) در سرتاسر دنیا به منظور مصارف مختلف تازه خوری میوه و یا برای فرآ وری در صنایع غذایی و دارویی پرورش داده می شود. در سال های اخیر توت فرنگی از جمله میوه جات پراهمیت اقتصادی و غذایی در کشور ایران مطـرح شده است. بسته به شرایط آب و هوای منطقه مورد نظـر و نوع رقم و خصوصیات زایشی و رویش آن، و نیز هدف تولید میوه توت فرنگی ( تازه خوری یا فرآوری) ، پرورش توت فرنگی در هر منطقه می تواند به صورت گلخانه ای و یا در هوای آزاد و مزرعه انجام گیرد. در این مطلب کلیاتی شامل مراحـل پرورش توت فرنگی در هوای آزاد، پرورش توت فرنگی در گلخانه، تولید نشاء توت فرنگی، و نیز خلاصه ای از مهم ترین آفات و بیماری های توت فرنگی و همچنین نابسامانی های فیزیولوژیکی در تولید میوه توت فرنگی بیان می شود.

 گیاهشناسی توت فرنگی

توت فرنگی، گیاهی علفی چند ساله با ساقه های رونده و بومی جنگل های اروپاست که گونه وحشی آن دارای گل و برگ های کوچک می باشد و از قرن چهاردهم به سبب خواص دارویی آن معرفی شده است. بیشتر رقم های زراعی موجود توت فرنگی از جنس فراگاریا  می باشد. شكل میوه توت فرنگی به فرم های مختلف پهن، گرد، مخلوطـی ، مخروطـی دراز، كشیده، گوه ای دراز یا گوه ای كوتاه می باشد( شکل 1)

شکل 1) خصوصیات گیاه شناسی توت فرنگی در مراحل رشد و نموی مختلف

ارقام تجاری توت فرنگی

ارقام تجاری توت فرنگی دارای تنوع ژنتیکی در زمان گلدهی و باردهی هستند که گلدهی و باردهی آنها تحـت تاثیر شرایط محیطـی نیز قرار می گیرند. به طـور کلی ارقام تجاری توت فرنگی بسته به نوع رشد زایشی و یا شرایط گلدهی آنها در سه گروه عمده قرار می گیرد:

1) ارقام بهاره (روز کوتاه)

شامل ارقامی ست که در سال یکبار میوه می دهند وگلدهی آنها در طـول روز کمتر از 12 ساعت روشنایی و در درجه حـرارت زیر 15 درجه سانتی گراد آغـاز می شود. مهمترین ارقام بهاره عبارتند از گورلا ، آلیسو، تیوگو، رد گانتلت، اسیتا، کاتس کیل و فرسنا.

جوانه های گل در ارقام روز كوتاه در فصل پاییز با كوتاه شدن طـول روز تشكیل و در فصل بهار در گرمای مناسب توسعه می یابند به طوری كـه تولید میوه در اواخر فصل بهار و اوایل تابستان انجام می شود. به طـور كلی مناطـق جغرافیایی با دمای پایین، نیاز ارقام روز كوتاه را برای گلدهی فراهم می كنند. از این ارقام برای تولید خارج از فصل نیز كشت استفاده می شوند.

2) ارقام چهار فصل ( روز خنثـی)

 گلدهی در این گروه مستقل از طـول شب وروز شروع می شود و شامل ارقامی ست که در سال بیش از یکبار میوه می دهند، ارقامی بسیار خزنده و با رشد سریع هستند و از اواخر اردیبهشت تا اواخر تابستان و گاهی اوایل پاییز میوه می دهند. میوه ها ریز و به تعداد زیادتری در هر بوته تولید می شوند. به نمونه از این ارقام چهار فصل می توان از استرا و هومی جنتو نام برد.

-3 ارقام میانه: این ارقام در هیچ یك از دو گروه بالا قرار نمی گیرند و گلدهی آنان نسبت به طـول روز بلند واكنش نشان می دهد که بیشتر در باغ های خانگی كشت می شوند.

صدها رقم توت فرنگی برای تولید تجاری در سراسر جهان وجود دارد و ارقام جدیدی نیز در حـال اصلاح و تولید می باشند. اصول انتخاب ارقام مناسب توت فرنگی برای مناطـق مختلف، تابع شرایط آب و هوایی  و نیز روش های مناسب تولید محلی آن منطقه و همچنین موارد مصرف میوه می باشد. ارقام متفاوت توت فرنگی نه تنها در نیازهای دمایی و دوره نوری، بلكـه در میزان اندازه و شكل میوه، عطـر و طعم میوه، نوع مصرف میوه ( تازه خوری یا فراوری)، ثبات و ماندگاری و سایر خصوصیات با یكدیگر تفاوت دارند و لازم است تولید كنندگان قبل از انتخاب رقم مورد کشت و کار به این پارامترها توجه كنند.

 بسیاری از این صفات اگرچه شدیدا از شرایط آب و هوایی محیط رشد میوه تاثیر می پذیرند ولی عمدتا تحـت تاثیر ژنتیك گیاه و نوع رقم می باشند. به طـور کلی، تولیدكنندگان هر منطقه باید بدانند كـه چه نوع توت فرنگی و  با چه نوع مصرفی در منطقه بازار پسند  بوده و رقم مناسب را در جهت اهداف تولیدی خود انتخاب كنند. برخی از مهمترین ارقام تجاری توت فرنگی عبارتند از:  آپتوس  (Aptos)، كاماروسا (Camarosa) ، چندلر (Chandler)، ارلیگلو (Earliglow)، السانتا (Elsanta) ،اوسو گرانده (Oso Grande) ، پاجارو (Pajaro)، سی اس كیپ (Seascape) ، سلوا (Selva) ، کرونا (Korona) ، سوییت چارلی (Sweet Charlie) ، پاروس (Paros) ، گاویتا (Gaviota)، کوئین الیزا (Queen Elisa) ، کردستان (Kurdistan) ، آلیسو (Aliso)، تیوگا (Tioga) ، دیامانته (Diamante) ، آروماس    (Aromas) .

 از دیگر ارقام تجاری توت فرنگی  می توان ارقام فلامنکو، الگانس، ویکتوریا، سمفونی، فنلا، کریستینا، آلبا، رومینا، هارمونی، لامبادا، کاریگت، پورتولا و دارسلکت را نام برد. عمده ارقام توت فرنگی که در ایران کشت می شود عبارتند از: گاویتا ، کاماروسا، پاروس، آروماس و سلوا  که به طـور خلاصه برخی از خصوصیات آنها در ذیل توضیح داده شده اند:

1) رقم توت فرنگی كاماروسا

رقمی زودرس و روز کوتاه بوده، رنگ سطح و گوشت میوه این رقم تقریبا قرمز می باشد. کاماروسا از ارقام مشهور دنیاست. دارای میوه های بزرگ، نسبتا کشیده، مخروطـی پهن، و دارای بافتی سفت با ظاهری زیبا و عطرآگین است و عملکرد کمی این رقم بالاست. سفتی میوه و طـول آن از رقم چندلر بیشتر است. برای مصارف تازه خوری و فرآوری کشت و کار می شود، در مناطـق نیمه گرمسیری و خشک دوره باردهی طولانی دارد. این رقم با میوه درشت، کشیده نوک پهن، رنگ قرمز پررنگ درونی و بیرونی و بافت سفت آن از سایر ارقام قابل تمایز می باشد. میوه آن هم برای فرآوری و هم تازه خوری مناسب است. در یک بازه زمانی وسیعی میوه دهی دارد ( شکل 2)

2) رقم توت فرنگی سلوا

 رقمی روز خنثـی بوده، بدلیل زبری و سفتی بافت میوه و عملکرد بالا از ارقام مهم تحـت کشت در اروپاست. اندازه میوه بزرگ ،رنگ براق و رنگ گوشت كـم رنگ است . کیفیت طعم متوسطی دارد. در موقع برداشت بسیار آسیپ پذیر است ( شکل 2)

3) رقم توت فرنگی گاویتا

رقمی روز کوتاه که مناسب فصول سرد و مرطـوب خنک می باشد. میوه این رقم مخروطـی شکل، با عطـر کمتر از سایر ارقام ولی با ظاهروطعمی بهتر از آنها بوده، بسیار خوشمزه است. میوه دارای میزان اسید پایین، با کیفیتی عالی و عطـری خاص می باشد( شکل 2)

4) رقم توت فرنگی آروماس

 رقمی روز خنثـی بوده، میوه های بزرگتر و عملکرد بیشتری نسبت به سی اسکیپ و سلوا دارد، دارای میزان تولید بالایی از میوه های آخر فصل دارد. به شرایط محیطـی گسترده ای سازگار بوده، به سفیدک پودری مقاومت بیشتری نسبت به سلوا دارد.  به کنه های دو نقطه ای تارعنکبوتی مقاوم می باشد. میوه آن دارای عطـر بسیار خوبی است، سایز میوه و ظاهر آن بازار پسندی بالاتری نسبت به رقم سلوا دارد ( شکل 2)

شکل 2)  برخی از مهمترین ارقام تجاری توت فرنگی

موقعیت جغرافیایی و شرایط آب و هوایی مناسب کاشت و پرورش توت فرنگی در مزرعه

به علت زود بارور شدن گل های توت فرنگی در بهار بوته ها باید در جایی کاشته شوند که سرمای دیررس بهاره به آنها آسیب نزند. زمین مورد استفاده برای کاشت باید رو به جنوب باشد چون زودتر گرم می شود. اگرچه توت فرنگی گیاهی است که در خاک های مختلف تقریباً سازگار است، با این وجود خاک های عمیق نرم با بافت شنی رسی با مواد غذایی فراوان و زهکشی خوب مناسب را ترجیح می دهد. سطحی بودن ریشه های توت فرنگی که معمولا تا عمق 15 تا 20 سانتی متری خاک توزیع می شوند، این گیاه را به کم آبی حساس می کند. این گیاه به آب فراوان احتیاج دارد مخصوصاً در دوره رسیدن میوه، در غیر این صورت میوه ها کوچک باقی می مانند. بهترین PH محیط کشت برای توت فرنگی 6 تا 7 می باشد. اگر میزان آهک خاک از حـد مجاز بیشتر باشد، عارضه کلروز یا زرد شدن برگ ها بروز خواهد کرد. گیاه توت فرنگی، در ارتفاع 400 تا 800 متری از سطح دریا می تواند رشد مناسبی داشته باشد. توت فرنگی گیاهی نیمه مقاوم به سرما است و نیاز سرمایی آن حـدود 200 تا 400 ساعت دمای کمتر از ۷ درجه سانتی گراد می باشد و در زمستان اگر روی آن پوشیده شود تا دمای 18- درجه سانتی گراد را تحمل خواهد کرد و بدون پوشش کاه و کلش می تواند تا  5- درجه سانتی گراد را تحمل کند. توت فرنگی در شرایط مرطـوب و نسبتا گرم محصول دهی مناسبی خواهد داشت. لازم به ذکر است که در شرایط گرم و مرطـوب باید آب کافی در اختیار گیاه قرار گیرد و از ارقام مقاوم به گرما استفاده شود. جهت تولید محصول بهاره باید از ارقام بهاره که طالب روزهای کوتاه ودمای پایینتری می باشند استفاده شود تا گل انگیزی و محصول دهی خوبی داشته باشند. در ارقام توت فرنگی چهارفصل ، کوتاهی یا بلندی روز و همچنین نوسانات درجه حـرارت چندان تاثیر گذار نیست و این گروه از توت فرنگی ها معمولا در شرایط مختلف به راحتی گل می دهند.

زمان کاشت توت فرنگی

توت فرنگی را از اواخر پاییز که در حـال نیمه خواب است تا اوایل بهار و قبل از بیدار شدن گیاه از خواب می توان جابجا نمود و در محـل دیگری کاشت . بنا بر این، هر دو روش کاشت پاییزه و بهاره آن امکان پذیر هستند. در صورت کاشت پاییزه ، محصول در بهار و تابستان سال آینده به دست می آید و اگر گیاه در بهار و درست قبل از بیدار شدن از خواب زمستانه کاشته شود، میزان گلدهی که چند هفته بعد از کاشت روی بوته رخ می دهد ضعیف بوده، بهتر است این گل ها چیده شده تا گیاه قوی تر شود. این بوته ها در بهار سال بعد گلدهی مناسبی داشته و در طـی تابستان می توان از آنها محصول مناسبی برداشت نمود. در ارقام بهاره، جوانه های گل در فصل پاییز در پاسخ به کوتاه شدن طـول روز به وجود می آیند (گل انگیزی در پاییز صورت می گیرد)، ولی به علت سرمای زمستان، گل ها تا فصل بهار ظاهر نمی شوند.

تکثیر توت فرنگی

ازدیاد توت فرنگی به دو روش جنسی و غیر جنسی صورت می گیرد.

الف) ازدیاد جنسی:

ازدیاد توت فرنگی به وسیله بذر، مخصوص ارقامی است که تولید ساقه رونده نمی کنند و یا ارقامی که ساقه های رونده کمی دارند. همچنین جهت تولید ارقام جدید در برنامه های اصلاحی از روش ازدیاد بذری استفاده می شود.

ب) ازدیاد غیر جنسی

در یکی از روش های ازدیاد غیر جنسی که تقسیم بوته خوانده می شود، بوته هایی را که خوب رشد کرده و قوی هستند، پس از خارج کردن از زمین به چند بوته کوچک تر که هر کدام دارای مقداری ریشه باشند تقسیم کرده و سپس آنها را در محـل اصلی نشا می کنند. در این روش باید از بوته های سالم پایه های مادری استفاده شود. روش دیگر ازدیاد غیر جنسی از طریق ساقه های رونده یا دستک بوده که پس از ریشه دار شدن جوانه های روی ساقه رونده، ساقه های رونده را در تابستان از بوته مادری جدا و در محـل سایه نشا می کنند و سپس در فصل پاییز بوته های انتخابی قوی و سالم را به عنوان نشای توت فرنگی به زمین اصلی انتقال می دهند. برای تولید خارج از فصل، بوته های حاصل از دستک ها یا بوته های دختری را  می توان به مدت یک ماه در سردخانه ها سرمادهی کرده و در زمین اصلی کشت کرد.

تولید رانرهای توت فرنگی یا دستک های توت فرنگی

رانرهای توت فرنگی در هر دو نوع رقم روز خنثـی و روز كوتاه در طـی روزهای بلند تابستان تا روزهای كوتاه پاییز یا حتی زمستان تشكیل می شوند. تولید برگ ها در انواع گیاهان توت فرنگی با فراهم شدن دمای مناسب ، در تمام طـول فصل رشد ادامه می یابد. گرما یا سرمای بیش از حـد مانع رشد برگ ها می شود و تولید برگ در دمای پایین تر از 5 درجه سانتی گراد و بلالتر از 30 درجه سانتی گراد كاهش می یابد. صرف نظـر از نوع رقم، تشكیل تاج بوته در اثـر سرما و یا روزهای كوتاه افزایش می یابد، درحالی كـه تشكیل رانر و برگ در اثـر گرما و روزهای بلند بهبود می یابد. بنابراین، تولید توت فرنگی در آب و هوا های بسیار سرد یا گرم محـدود می باشد، به طوری که تاثیر شرایط جغرافیایی نا مطلوب روی رشد رویشی بوته های توت فرنگی، باعث عدم گل دهی و یا نامنظـم شدن زمان گل دهی توت فرنگی می شود.

 

مشخصات بوته توت فرنگی مناسب برای کاشت

گیاه یا بوته ای که برای کاشت انتخاب می شود باید عاری از هر نوع بیماری و دارای ریشه های قویی و سالم و همچنی رنگ ریشه های آن روشن باشد. ریشه توت فرنگی افشان ، ظریف و سطحی است و بیشتر در عمق 20 تا 30 سانتی متر خاک فعالیت می کند ( شکل 3)

شکل 3) ازدید غیر جنسی توت فرنگی از طریق دستک ها یا رانرها و تولید نشای توت فرنگی

 

تهیه زمین برای کاشت توت فرنگی، تغذیه توت فرنگی و کوددهی به توت فرنگی

روش مناسب آن است که اوایل پاییز یا بهار، زمین را شخم و دیسک زده و سپس ترکیبی  ازکودهای حیوانی و شیمیایی به خاک افزوده شود. با تاکید بر این که مقدار دقیق کودها به آزمایش خاک بستگی دارد، مقدار تقریبی کود حیوانی پوسیده که برای کاشت توت فرنگی و در هر هکتار باید با خاک ترکیب گردد عبارتست از حدود 10 تن در هکتار کود حیوانی پوسیده و کودهای شیمیایی که لازم است تدارک دیده شود عبارتست از   100- 80 کیلو ازت خالص در سه مرحله، 150 – 100  کیلوگرم پتاس خالص و 80 - 60 کیلوگرم فسفر . برای کاشت بوته های توت فرنگی، با نهر کن جوی هایی به عرض 40 سانتی متر و پشته هایی به عرض 80 سانتی متر ایجاد می کنند. در سال اول قبل از کاشت ، کود فسفر و پتاسه و نصف مقدار کود ازت قبل از دیسک زنی به خاک داده می شود و بقیه کود ازت قبل از گلدهی و بعد از برداشت محصول در دو نوبت به خاک افزوده شده و سپس آبیاری می شود .

روش کاشت توت فرنگی در فضای باز مزرعه و روش کاشت توت فرنگی در گلخانه

در موقع کاشت، خاک باید مرطـوب باشد و بلافاصله بعد از کاشت، مزرعه را آبیاری کرد. کاشت بوته ها در خاک خشک سبب از بین رفتن تعدادی از آنها می شود. هنگام کاشت بوته توت فرنگی، بهتر است تمام برگ های پیر بوته ها قطـع و ریشه ها از هم جدا گردد، سپس بوته توت فرنگی کاشته شود. اگر گیاهی با عمق کم کاشته شود، بوته به علت خشکی زیاد در اطـراف ریشه صدمه می بیند. عمق کاشت نشاء توت فرنگی بایستی مناسب، نه خیلی عمیق و نه کم عمق باشد. معمولا بوته ها را به فاصله 40 سانتی متر از یکدیگر در روی پشته ها می کارند و به طـور تقریبی تراکم بوته در هکتار طبق روش بالا حـدود 31250 بوته برآورده می شود ( شکل 4)

شکل 4) پرورش توت فرنگی در مزرعه

 

قسمت دوم که بر کاشت گلخانه ای توت فرنگی ، آفات و بیماری های توت فرنگی و برداشت و بسته بندی توت فرنگی تمرکز دارد را اینجا بخوانید.

منابع  در انتهای قسمت دوم درج خواهد شد.

 

11 ماه پیش بازدید341

دیدگاه کاربران فیداست

لطفا دیدگاه خود را به اشتراک بگذارید