پایگاه دانش

بیماری ریزبرگی یا استابورن مرکبات

  • آخرین نظر: ۱۴ فروردین ۱۴۰۱
  • نوشته شده در : ۱۴ فروردین ۱۴۰۱
  • توسط : همکار فیداست

در سال 1915 برای نخستین بار علائم این بیماری در کالیفرنیا به ثبت رسید. ابتدا نوعی ویروس یا شبه ویروس به عنوان عامل بیماری معرفی شد ولی محققان با بررسی های بیشتر پی بردند که نوعی فیتوپلاسما عامل این بیماری می ­باشد. در کشور ایران در سال 1361 این بیماری در باغات مرکبات بم در استان کرمان شناسایی شد و با گذشت زمان در استان های دیگر نیز مشاهده شد. عامل بیماری علاوه بر مرکبات در گیاهانی مانند کنجد، هویج، سیاهدانه، خاکشیر، خردل وحشی، پیچک صحرایی و ...، باعث بیماری می ­شود.

بیماری ریزبرگی یا استابورن مرکبات چه علائمی دارد؟

همان طور که از اسم بیماری مشخص است، موجب ریز شدن برگ ها شده و میزان سطح برگ گیاهان بیمار بسیار پایین تر از سطح برگ گیاهان سالم می­ باشد (شکل 1). این بیماری موجب مرگ درختان نمی­ شود ولی از لحاظ رشد و عملکرد محصول بسیار تاثیرگذار می­ باشد. در گیاهان بیمار فاصله میانگره ها از یکدیگر کاهش پیدا کرده و ارتفاع شاخه ها نسبت به شاخه های سالم کمتر بوده و برگ ها به حالت فنجانی شکل درمی ­ایند. برگ های بیمار نسبت به برگ های سالم ضخیم تر بوده و فاصله میان رگبرگ های برگ های جوان مانند علائم کمبود روی، زرد می ­شود (شکل 2).

شکل 1: تفاوت میان برگ های سالم و برگ های بیمار در بیماری استابورن مرکبات

شکل 2: زرد شدن فاصله میان رگبرگ ها در درختان مبتلا به ریزبرگی

 از علائم دیگری این بیماری در مرکبات گلدهی خارج از فصل حتی در زمستان می ­باشد (شکل 3). این گل ها میوه ای تولید نمی­ کنند ولی اگر میوه ای تولید شود بسیار محدود و کیفیت لازم را ندارد. میوه هایی موجود بر درخت با اندازه های متفاوت و نامتقارن دیده می ­شود و دارای بذرهای کوچک، چروکیده و نازا می ­باشد (شکل 4). در مواردی که بیماری شدید است در گریپ فروت بر روی میوه رنگ سفید و در پرتقال لکه های آبی بر روی میوه ظاهر می­ شود. از نشانه های دیگر بیماری استابورن می ­توان به  باقی ماندن رنگ سبز گلگاه بر روی میوه های رسیده و نارنجی اشاره نمود. البته همه علائم بر روی درخت مشاهده نشده و در موارد شدیدتر ممکن است تمام علائم مشاهده شود.

شکل 3: گلدهی خارج از فصل در درختان بیمار

شکل 4: نامتقارن شدن میوه های مرکبات بر اثر بیماری استابورن

عامل ایجاد کننده بیماری استابورن مرکبات چیست؟

عامل بیماری ریزبرگی یا استابورن نوعی فیتوپلاسما به نام Spiroplasma citri می­ باشد. این فیتوپلاسما مارپیچی بوده و در محیط های جامد به صورت مارپیچ حرکت می ­کند. عامل بیماری از طریق پیوندهای آلوده یا حشرات ناقل مانند انواعی از زنجره (Circulifer tenellus، Scaphytopius

nitridus، Euscelis plebeijus) از درختی به درخت دیگر منتقل می­ شود.

مشخصات میکوپلاسما:

·         فیتوپلاسما از ویروس بزرگ تر بوده و از باکتری کوچکتر می ­باشد.

·         دیواره سلولی نداشته و توسط غشاء پلاسمایی محصور شده است.

·         مانند باکتری ها دارای DNA، RNA و ریبوزوم می ­باشد.

·         انواع میکوپلاسما به پنی­سیلین مقاوم بوده و نسبت به تتراسیکلین حساس می ­باشد.

·         فیتوپلاسما از طریق زنجره به گیاهان انتقال پیدا می ­کند و موجب آلودگی سیستمیک می­ شود.

عامل بیماری ریز برگی یا استابورن، توسط عوامل ناقل از گیاه آلوده وارد گیاه سالم می­ شود. فیتوپلاسما می ­تواند از طریق آوندهای آبکش به تمام نقاط گیاه دسترسی پیدا کند. میزان آلودگی طبیعی درختان مرکبات بسته به جمعیت ناقل و منبع بیمارگر تغییر می ­کند. راه دوم انتقال این بیماری، از طریق پیوندهای آلوده می­ باشد. در واقع عامل بیماری از طریق آوندهای آبکش موجود در پیوندک وارد گیاه پایه شده و در درازمدت علائم خود را نشان می ­دهد. پرتقال، گریپ فروت، نارنگی و دورگه های نارنگی، ماندرین و هیبریدهای ماندرین نسبت به این بیماری بسیار حساس می ­باشند. لیمو ترش، لیمو شیرین، پونسیروس یا هیبریدهای پونسیروس مقاومت خوبی نسبت به این بیماری از خود نشان می­ دهند.

زنجره چغندر در تمام مزارع دیده می ­شود. اندازه کوچکی داشته و سبزرنگ می­ باشد. این حشره در بهار تخم های خود را در زیر پوست و داخل بافت های برگ قرار داده و بعد از 21 روز، تخم ها تبدیل به پوره می­ شوند. پوره با تغذیه از شیره گیاه موجب ایجاد لکه های زرد و قهوه ای رنگ بر روی برگ ها می ­شود. به منظور مبارزه با این حشره می ­توان از دی متوات 40 درصد و متاسیستوکس 20 درصد به میزان یک لیتر در هکتار استفاده نمود. با از بین رفتن این حشره، یکی از راه های انتقال بیماری استابورن، حذف خواهد شد (شکل 5).

شکل 5: زنجره چغندر

چگونه با بیماری ریزبرگی مرکبات مبارزه می­ شود؟

برای این بیماری بهترین روش استفاده از روش های پیشگیری می ­باشد. در مناطقی که بیماری گسترش زیادی نداشته و عوامل ناقل بومی نیستند، می­ توان با استفاده از پیوندک های سالم و عاری از بیماری، از انتشار این بیماری جلوگیری بعمل آورد. در مناطقی که بیماری وجود داشته و ناقلان بیماری، بومی و به جز مرکبات، گیاهان دیگر نیز میزبان این بیماری هستند، مبارزه با بیماری مشکل می ­شود. بنابراین در این مناطق تهیه پیوندک و قلمه معتبر از مناطق سالم، قرار دادن نهال های جوان در محیط های عاری از عوامل ناقل و مبارزه با عوامل ناقل (زنجره)، راه مناسبی برای مبارزه با این بیماری می ­باشد. در واقع می ­توان با استفاده از سموم فسفره در طی فصل ناقل های موجود در باغ را از بین برده و چرخه انتقال بیماری را متوقف کنیم.

تیمار گیاهان با تتراسیکلین در مساحت های کوچک برای نجات گیاهان در مراحل اولیه بیماری، تا حدودی موثر می ­باشد ولی در اکثر موارد کارساز نبوده و برای حفظ گیاهان دیگر، گیاه بیمار را معدوم می ­کنیم.

 

منابع:

اشکان، سید محمد، بیماری های مهم درختان میوه در ایران، آییژ، 1399

الهی نیا، علی، بیماری های درختان میوه و برخی از گیاهان باغی و روش های مبارزه با آن ها، انتشارات دانشگاه گیلان، 1386

صادقی خامنه تبریزی، ساسان، آفات و بیماری های مهم درختان میوه، آییژ، 1398

 

 

لطفا دانش و تجربه خود در این مورد را به اشتراک بگذارید

لطفا پیش از ایجاد مطلب جدید موارد زیر را به دقت مطالعه نمایید:
پایگاه دانش این وب سایت محلی برای تبادل دانش و تجربه و بیان راهکارهایی برای ارتقای صنعت کشاورزی است. هنگام درج مطلب به نکات زیر توجه بفرمایید:
۱. برای درج عکس به داخل متن ، عکس را از گوشی یا کامپیوتر کپی نموده و در پنجره ویرایشگر سایت ، paste نمایید.
۲. در صورت نیاز ، مطلبی که ارسال می کنید را ویرایش کنید تا ابعاد عکس ها و اندازه و رنگ فونت ها ، هماهنگ با دیگر مطالب وب سایت بشود.
برچسب مناسب متن را از بین برچسب های تعریف شده انتخاب کنید و اگر مطلب شما نیاز به برچسب جدیدی داشت، مطلب را درج کنید و برچسب پیشنهادی را از بخش تماس با ما به مدیریت وب سایت اطلاع بدهید تا به لیست برچسب ها افزوده گردد.

فایل با فرمت های ( 'gif','jpg','png', 'jpeg', 'pdf', 'mp4', 'mkv' ) قابل آپلود می باشد.
فایل های پیوست:

نظر
آخرین نظر
0
1 ماه پیش  -  0 پاسخ