پایگاه دانش

معرفی ارقام سویا

روند رو به رشد جمعیت و نیاز جامعه به تامین کالری موردنیاز از طریق مصرف روغن  های نباتی، اهمیت افزایش سطوح زیر کشت انواع دانه  های روغنی را، مشخص می  کند. در میان دانه  های روغنی، گیاه سویا به دلیل درصد بالای روغن، پروتئین مطلوب، کنجاله قابل استفاده در تغذیه دام، تامین پروتئین مورد نیاز انسان از طریق فراورده  های مختلف، به عنوان یکی از گیاهان ویژه و باارزش به شمار می  رود. امروزه کشت  وکار سویا در سراسر جهان مرسوم بوده و ارقام متنوعی در بازار وجود دارد. به دلیل روزکوتاه بودن اغلب ارقام سویا، انتخاب رقم با توجه به شرایط آب  وهوایی منطقه، انجام می  گیرد. علاوه بر ارزش غذایی، گیاه سویا موجب افزایش تثبیت نیتروژن خاک شده و حاصلخیزی خاک را افزایش خواهد داد و در نهایت تولیدکننده در کشت  های بعدی، از کودهای شیمیایی ازته کمتری استفاده می  کند. به دلیل طول دوره رشدی مناسب، به عنوان محصول دوم در بسیاری از مناطق کشت می  گردد و موجب درآمدزایی بیشتری خواهد شد. ارقام سویا از نظر طول دوره رشد به 13 گروه تقسیم  بندی می  شوند (000,00,00,1,2,3,4,5,6,7,8,9,10). در واقع گروه 000 زودرس  ترین و گروه 10 دیررس  ترین رقم سویا خواهد بود. با توجه به نتایج بدست آمده از کشت سویا در مناطق مختلف، ارقام برتر و سازگار در نواحی مختلف ایران شناسایی و معرفی شده  اند. به عنوان مثال ارقام گروه  های 2 و 3 زودرس برای مناطقی با زمستان  های سرد مانند آذربایجان غربی و لرستان، گروه  های 3، 4 و 5 برای شهرهای مغان، گرگان، گنبد، مازندران و ارقام دیررس برای مناطقی با زمستان  های ملایم و تابستان  های داغ مانند دزفول مناسب می  باشند. 

ارقام مختلف در سویا
رقم آرین

این رقم در استان  های مازندران، گلستان و اردبیل قابل کشت است. بذرهای سویا در این رقم، زردرنگ و دارای ناف کرم تا قهوه  ای روشن می  باشد. در گروه میان  رس قرار داشته و طول دوره رویش در کشت  های بهاره، 142 روز می  باشد. رقم آرین نسبت به خوابیدگی مقاوم و تحمل نسبی به بیماری ویروسی BPMV و ریزش نیام دارد. وزن هزار دانه آن 205 گرم بوده و عملکردی بین 3500 تا 4000 کیلوگرم در هکتار در کشت این رقم بدست آمده است (شکل 1).

شکل 1: رقم آرین

رقم گرگان 3

رقم گرگان 3 در واقع یک رقم وارداتی بوده و نام اصلی آن هود می  باشد. در سال 1361 توسط مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان گلستان نامگذاری و به کشاورزان معرفی گردید. این رقم دارای رشد محدود و با دوره رشدی 150 روزه، جزو ارقام دیررس (5) محسوب می  شود. گل  هایی بنفش داشته و اولین نیام در ارتفاع 15 سانتیمتری از سطح زمین تشکیل می  شود. نسبت به ریزش دانه و خوابیدگی بوته، مقاوم بوده و ارتفاع بوته 120 سانتیمتر می  باشد. دانه  های این رقم حدودا 21 درصد روغن و 38 درصد پروتئین داشته و عملکرد نهایی، 5/3 تا 4 هزار کیلوگرم در هکتار می  باشد.  رقم گرگان 3، رقمی مناسب برای کشت  های بهاره و تابستانه در استان گلستان می  باشد (شکل 2).

شکل 2: رقم گرگان 3

رقم سحر

نام اصلی این رقم وارداتی پرشینگ بوده و در ایران به نام سحر معروف است. در سال 1372 کشت و کار این رقم در استان  های گلستان و مازندران آغاز گردید. به طور متوسط دوره رشدی این رقم، 130 تا 135 روز است و  جزو ارقام دیررس (4) طبقه  بندی می  شود. رقم سحر در گیاه سویا دارای گل  های سفید و ارتفاع بوته 110 سانتیمتر و اولین نیام در ارتفاع 10 سانتیمتری ساقه، تشکیل خواهد شد. رشد نیمه محدودی داشته و نسبت به خوابیدگی و ریزش دانه، مقاوم می  باشد. متوسط عملکرد در رقم سحر، 3 تا 5/3 هزار کیلوگرم در هکتار بوده و بیشترین کشت  وکار در استان  های مازندران و گلستان، صورت می  گیرد (شکل 3).

شکل 3: رقم سحر

رقم تلار

این رقم جزو ارقام دیررس (5) با دوره رشدی 140 روز می  باشد. دانه  های رقم تلار 22 درصد روغن و 37 درصد پروتئین داشته و به طور متوسط عملکردی 4 تا 5/4 تُن در هکتار، خواهند داشت. ارتفاع بوته تقریبا کوتاه بوده (70 سانتیمتر) و اولین نیام در 15 سانتیمتری از سطح زمین، تشکیل می  گردد. تیپ رشدی رقم تلار، محدود است و دانه  هایی به رنگ کرم روشن با ناف  های قهوه  ای تولید می  کند. تجمع کپسول  های چهار دانه  ای در انتهای ساقه، یکی از صفات این رقم می  باشد. نسبت به بیماری پوسیدگی زغالی و سفیدک سطحی نیمه حساس و مقاوم به خوابیدگی و ریزش دانه است. رقم تلار اکثرا در استان مازندران در بهار و تابستان کشت می  گردد (شکل 4).

شکل 4: رقم تلار

رقم ویلیامز

رقم ویلیامز جزو ارقام میان  رس (3) با دوره رشدی 120 روز است. ارتفاع این رقم حدودا 110 سانتیمتر و دارای رشد نامحدود می  باشد. نوع شاخه  بندی در این رقم، تک شاخه بوده و نسبت به ریزش دانه و خوابیدگی مقاومت مطلوبی دارد. جزو ارقام کم  محصول بوده و تقریبا 2000 تا 2500 کیلوگرم دانه در هکتار تولید خواهد کرد. رقم ویلیامز در اکثر نقاط ایران مانند میانه، ارومیه، نقده، مغان، اصفهان، کرج، مشهد، سنندج، جیرفت، کرمانشاه، جیرفت، گرگان، خرم  آباد کشت می  گردد.

رقم ساری

برگ  های این رقم پهن، سبز تیره و دارای گل  های بنفش و دانه  های کرم تیره تا قهوه  ای روشن می  باشد. رقمی دیررس (5) و دارای رشد نیمه محدود است و تقریبا بعد از 140 تا 145 روز، به باردهی خواهد رسید. به طور متوسط عملکردی بین 4 تا 5 هزار کیلوگرم در هکتار دارد و میانگین روغن دانه در رقم ساری 22 درصد و پروتئین آن، 37 درصد می  باشد. ارتفاع بوته 90 سانتیمتر و مقاومت مطلوبی نسبت به ریزش دانه و خوابیدگی بوته دارد. دانه  های رقم ساری دارای قدرت جوانه  زنی مناسب و در زمان رسیدگی، خزانی سریع خواهند داشت. کشت این رقم در استان  های گلستان و مازندران بسیار رایج بوده و در زبان شمالی «جی  کا» نامیده می  شود (شکل 5).

 

شکل 5: رقم ساری

رقم زان

مدت زمان باردهی در رقم زان به طور معمول 110 تا 115 روز بوده و در طبقه  بندی رشدی، جزو گیاهان زودرس (3) به شمار می  رود. سیستم چندشاخه و رشد نامحدود از ویژگی  های این گیاه محسوب می  شود. ارتفاع گیاه 90 سانتیمتر و نسبت به خوابیدگی و ریزش دانه، مقاومت خوبی از خود نشان داده است. میزان روغن و پروتئین به ترتیب 22 و 36 درصد، اندازه  گیری شده است. رقم زان در استان  های آذربایجان شرقی، مغان، جیرفت، کرمانشاه، لرستان در نوبت  های بهاره و تابستانه کشت می  شود و عملکردی بین 2 تا 5/2 تُن در هکتار، گزارش شده است.

رقم کتول

رقم DPX در سال 1378 وارد کشور شد و با نام کتول، در دسترس عموم قرار گرفت. رقم کتول دارای گل  هایی بنفش، دانه زرد رنگ، ناف سیاه و نیام  هایی طلایی رنگ است. این رقم با داشتن دوره رشدی 150 روزه، از ارقام دیررس (5) محسوب خواهد شد و تیپ رشدی نامحدود دارد. عملکرد این رقم حدودا 5/3 تا 4 هزار کیلوگرم در هکتار است و نسبت به بیماری  های پوسیدگی زغالی و نماتد سویا، خوابیدگی بوته و ریزش دانه، مقاوم می  باشد. ارتفاع بوته 90 تا 100 سانتیمتر است و تقریبا 16 تا 18 گره بر روی ساقه ایجاد می  شود. کشت رقم کتول در استان گلستان بسیار رایج می  باشد (شکل 6).

شکل 6: رقم کتول

رقم کاسپین

رقم کاسپین از تلاقی دو رقم تلار و هیل، تشکیل شده است. این رقم علاوه بر عملکرد زیاد در شرایط آبیاری و دیم، برای کاشت متراکم و برداشت مکانیزه بسیار مناسب می  باشد. دارای تیپ رشدی نیمه   محدود و ارتفاع بوته 100 سانتیمتر می  باشد. طول دوره رشدی این رقم، 145 روز و در گروه دیررس طبقه  بندی می  شود. رقم کاسپین در برابر ریزش دانه و خوابیدگی مقاوم بوده و نسبت به بیماری پوسیدگی زغالی، نیمه حساس می  باشد. این رقم در استان  های مازندران و گلستان کشت می  شود و به طور میانگین عملکرد 3 تا 5/3 تُن در هکتار، خواهد داشت (شکل 7).

شکل 7: رقم کاسپین

رقم سالند

رقم سالند حاصل گزینش لاین  های برتر از نسل  های در حال تفرق جمعیت داگاس * صفی  آبادی است. این رقم جزو ارقام زودرس بوده و اکثرا در نواحی شمالی استان خوزستان کشت می  گردد. دانه  های سویا در رقم سالند حاوی 22 درصد روغن و 38 درصد پروتئین می  باشند. ارتفاع بوته به طور میانگین 80 سانتیمتر و اولین نیام در ارتفاع 15 سانتیمتری از خاک تشکیل می-گردد. وزن هزار دانه در این رقم 155 گرم و عملکرد نهایی 2 تا 5/2 تُن در هکتار می  باشد (شکل 8).

شکل 8: رقم سالند

رقم سامان

رقم سامان از دو رگ  گیری رقم ویلیامز (والد مادری) و اِسکس (والد پدری)، تشکیل شده است. در مناطق مختلف سویا کاری مخصوصا استان گلستان، کشت  وکار می  گردد. جزو ارقام دیررس (5) و دارای رشد نامحدود است. این رقم دارای گل  های بنفش، دانه  های زرد با ناف سیاه  رنگ می  باشد. مقدار روغن و پروتئین در این رقم به ترتیب 22 و 39 درصد می  باشد. ارتفاع بوته 100 تا 110 سانتیمتر بوده و در مقابل ریزش دانه و خوابیدگی مقاوم می  باشد. در صورت رعایت اصول زراعی، رقم سامان حدودا 5/3 تا 7/3 هزار کیلوگرم در هکتار، محصول تولید خواهد کرد (شکل 9).

شکل 9: رقم سامان

رقم کوثر (M7)

این رقم در سال 1372 از طریق اشعه  دهی پرتو گاما بر روی بذرهای رقم کلارک، ایجاد گردید. در واقع پس از کشت در مزرعه و بررسی صفات زراعی در 4 نسل مختلف، گیاهانی که دارای صفات جهش  یافته  ی (موتانت) مطلوب بودند، جمع-آوری شده و بعد از ازمایشات مختلف، در نهایت موتانت M7 انتخاب گردید. در این رقم نسبت به گیاه شاهد، مقاومت بالاتری نسبت به بیماری بوته  میری فیتوفترایی و کم  آبی، مشاهده شده است. امروزه بذرهای این رقم به نام رقم کوثر در بازار موجود می-باشد. طول دوره رشدی به طور میانگین 100 تا 110 روز بوده و در گروه ارقام زودرس (2) طبقه  بندی می  شود. تیپ رشدی نامحدود، گل  های بنفش، سیستم چندشاخه، 21 درصد روغن، 37 درصد پروتئین، ارتفاع بوته 90 سانتیمتر، مقاوم به ریزش دانه و خوابیدگی از دیگر ویژگی  های این رقم می  باشد. به طور میانگین 2 تا 5/2 تُن در هکتار دانه تولید کرده و در شهرهای اصفهان، مشهد، سنندج، خرم  آباد، الشتر، بروجرد کشت  وکار می  شود (شکل 10).

شکل 10: رقم کوثر (M7)

رقم صبا

در سال 1362 از تلاقی دو لاین Union و Elf تعدادی بذر سویا دو رگ ایجاد شد که از بررسی گیاهان حاصل از این بذرها، در سال  های بعد، در نهایت رقم صبا، به کشاورزان معرفی گردید. این رقم نسبت به والدین خود، دارای صفات برتری مانند عملکرد مناسب (5/3 تا 4 تن در هکتار)، مقاومت به خوابیدگی بوته و ریزش دانه و متحمل به تنش  های کم  آبی می  باشد. در گروه گیاهان میان  رس و دارای رشد نامحدود است و  به طور متوسط 20 درصد روغن و 36 درصد پروتئین دارد. فرم شاخه  بندی در رقم صبا، تک شاخه بوده و میانگین ارتفاع بوته 110 سانتیمتر می  باشد. در اکثر نقاط کشور کشت  وکار می  شود اما در استان اردبیل عملکرد بهتری خواهد داشت (شکل 11).

شکل 11: رقم صبا

رقم تپور: تشکیل رقم تپور از برنامه دو رگ  گیری ارقام Sahar * k.w-505 در سال 1370 در شهر ساری آغاز گردید. این رقم بعد از انجام آزمایشات مختلف و مقایسه عملکردی با ارقام رایج منطقه، در سال 84 به تولیدکنندگان عرضه گردید. رقم تپور نسبت به ارقام شاهد، در شرایط دیم عملکرد مناسب  تری از خود نشان داده است. کشت این رقم در مناطق گرم و مرطوب شمال کشور و به خصوص در زراعت بهاره و تابستانه بعد از گیاه کلزا، مرسوم می  باشد. در طبقه  بندی رشدی جزو ارقام دیررس (5) و دارای طول دوره رشدی 140 تا 145 روز و تیپ رشدی نیمه محدود دارد. به طور معمول در شرایط زراعی مناسب، 5/4 تا 5 تُن در هکتار، دانه تولید می  کند (شکل 12).

شکل 12: رقم تپور

رقم امیر

نتایج آزمایشات و بررسی صفات مختلف از لاین  های تلاقی رقم سحر (والد مادری) و Epps ((والد پدری) در سال  های مختلف، در نهایت موجب معرفی رقم امیر شده است. به طور متوسط 3 تا 5/3 تُن در هکتار دانه تولید می  کند و اکثرا در استان  های گلستان و مازندران کشت می  گردد. طول دوره رشدی در رقم امیر، 150 تا 160 روز است و در دسته گیاهان دیررس (5) قرار می-گیرد. نسبت به ریزش دانه، خوابیدگی بوته، بیماری پوسیدگی زغالی مقاومت مناسبی دارد (شکل 13)

شکل 13 : رقم امیر

منابع

یوسفی، بنفشه، کاشت، داشت و برداشت سویا، انتشارات تحقیقات، آموزش کشاورزی و منابع طبیعی، 1395

خواجه  پور، محمدرضا، گیاهان صنعتی، جهاد دانشگاهی واحد صنعتی اصفهان، 1391

رضاپور، روشنک، راهنمای کاربردی کشت سویا، حایر، 1394

 

 

 

 

 

لطفا دانش و تجربه خود در این مورد را به اشتراک بگذارید

لطفا پیش از ایجاد مطلب جدید موارد زیر را به دقت مطالعه نمایید:
پایگاه دانش این وب سایت محلی برای تبادل دانش و تجربه و بیان راهکارهایی برای ارتقای صنعت کشاورزی است. هنگام درج مطلب به نکات زیر توجه بفرمایید:
۱. برای درج عکس به داخل متن ، عکس را از گوشی یا کامپیوتر کپی نموده و در پنجره ویرایشگر سایت ، paste نمایید.
۲. در صورت نیاز ، مطلبی که ارسال می کنید را ویرایش کنید تا ابعاد عکس ها و اندازه و رنگ فونت ها ، هماهنگ با دیگر مطالب وب سایت بشود.
برچسب مناسب متن را از بین برچسب های تعریف شده انتخاب کنید و اگر مطلب شما نیاز به برچسب جدیدی داشت، مطلب را درج کنید و برچسب پیشنهادی را از بخش تماس با ما به مدیریت وب سایت اطلاع بدهید تا به لیست برچسب ها افزوده گردد.

فایل با فرمت های ( 'gif','jpg','png', 'jpeg', 'pdf', 'mp4', 'mkv' ) قابل آپلود می باشد.
فایل های پیوست:

نظر
آخرین نظر