مراقبت از باغ گردو در برابر کرم خراط

• آخرین نظر: ۰۴ مهر ۱۴۰۱
• نوشته شده در : ۰۴ مهر ۱۴۰۱
• توسط : مهندس مونا محسن پور

کرم خراط Zeuzera pyrina L (Lep. Cossidae) که به نام های پروانه فری، پروانه کرم خراط یا شب پره پلنگی شناخته می شود، از آفات چوب خوار است، که در شرایط آب و هوای معتدل گرم با فصل رشد طولانی خسارت بیشتری وارد می کند. این آفت به تاج درخت، شاخه های غیر خشبی، شاخه های قطور، تنه و میوه گردو آسیب می زند. کرم خراط؛ درختان سیب، گردو و گلابی، گیلاس، فندق، افرا، بید مشک، بید، نارون و بلوط و... را مورد حمله قرار می دهد. در دنیا حدود 150 گونه میزبان برای این آفت وجود دارد.

تخم های این حشره صدفی،کروی و دسته ای است. محل تخم گذاری حشره ماده در بین شکاف تنه و دالان های درخت می-باشد. لاروها به طول 30-35 میلی میتر و به رنگ زرد تا قهوه ای هستند. روی بدن لاروها لکه های زیادی به رنگ قهوه ای است (شکل 1). حشره کامل، شب پره ای با جثه ای نسبتا بزرگ است که روی بال های آن خال هایی آبی مایل به سیاه وجود دارد. عرض بدن با بال های باز حدود 45 الی 60 میلی متر است (شکل 2).

شکل 1: لارو کرم خراط و شفیره آن در شاخه درخت گردو

شکل 2: پروانه بالغ کرم خراط

علائم خسارت

کرم خراط در ایران هر یک یا دو سال تنها یک نسل دارد. لاروها درون شاخه زمستان گذرانی می کنند و بعد از خارج شدن از تخم به سمت سرشاخه ها و ساقه های جوان رفته و از محل اتصال دمبرگ وارد درخت می شوندکه در نهایت منجر به خشک شدن سرشاخه ها می شود. این لاروها در تنه و شاخه درخت میزبان دالان هایی طولی 30-40 سانتی متری در عمق چوب ایجاد می کند. درختان مورد حمله بسیار ضعیف شده و در نهایت از بین می روند (شکل 3).

شکل 3: از بین رفتن درختان گردو در اثر حمله و خسارت کرم خراط

خسارت از رگبرگ ها، دمبرگ ها و شاخه های کوچک شروع شده و به تدریج به شاخه های بزرگ تر منتقل می شود (شکل 4). این لاروها با تارهای بسیار نازکی که توسط غدد دهانی خود می سازند از شاخه به شاخه دیگرحرکت می کنند. از علائم وجود آفت میتوان به حضور فضولات قهوه ای رنگ و خاک اره که از سوراخ های تنه و سر شاخه بیرون ریخته شده است، اشاره کرد (شکل 5). گاهی از این سوراخ ها شیره نباتی هم خارج می گردد. در برخی موارد میوه خورای گردو نیز توسط این آفت گزارش شده است.

شکل 4:وجود آفت در شاخه های جوان

شکل 5: وجود فضولات قهوه ای رنگ که نشان دهنده فعالیت کرم خراط است

روش کنترل و مبارزه با کرم خراط

برای مبارزه با این آفت بهتر است از روش های تلفیقی مبارزه زراعی، فیزیکی، بیولوژیکی و شیمیایی استفاده نمود.

مبارزه زراعی

-کودهای حیوانی و دیگر کودهای آلی به همراه کود شیمیایی مورد نظر در زمان احداث باغ و بعد از آن به صورت چالکود و نوار کود مورد استفاده قرار گیرند.

-آبیاری به روش درستی انجام شود. دور آبیاری و میزان آب مورد استفاده با توجه به نیاز گیاه صورت گیرد. مقدار آب مورد نیاز با توجه به بافت خاک، سن گیاه، خصوصیات شیمیایی خاک و دیگر عوامل محیطی تعیین می گردد.

-تغذیه گیاهی به درستی صورت گیرد و گیاه دچار کمبود و تنش نشود.

-شاخه های آلوده به لارو آفت؛ هرس شده و سوزانده شوند. بهتر است شاخه هایی با آلودگی بسیار زیاد و خشک را هرس کنید, و از هرس تمام شاخه های درخت پرهیز کنید.

-هنگام احداث باغ یا واکاری باغ از رقم های متحمل به این آفت نظیر رقم جمال زنوتیپ "زد 63" استفاده نمود. رقم دماوند ژنوتیپ "زد 30 "حساس ترین رقم به کرم خراط است.

-مبارزه با این آفت باید به شکل فراگیر و توسط همه باغداران یک منطقه انجام شود.

-بهتر است مبارزه با آفت تا دوسال پیاپی ادامه داشته باشد.

-سرزنی در شاخه های آلوده به لارو؛ به خصوص در زمانی که میزان خسارت کم است؛ نتیجه بسیار خوبی دارد.

-استفاده از مفتول های مسی و حرکت آنها به صورت عقب و جلو در دالان های لاروی فعال

مبارزه بیولوژیکی

- شکارگرهای طبیعی برای از بین بردن آفات به کار گرفته شوند. مورچه از تخم آفت تغذیه می کند. لاروهایی با سن کم توسط سن شکاریOrius niger)) شکار شده و از بین می روند. پرندگان از لاروهایی که در داخل چوب میزبان هستند، تغذیه می کنند.

مبارزه فیزیکی

-استفاده از تله نوری که منجر به حذف حشرات نر می شود (شکل 6)، یا به کار گیری فرمون جنسی و استفاده مستقیم از آن که خود به سه روش شکار انبوه، اختلال در جفت گیری و جلب کردن و کشتن حشرات انجام می شود (شکل 7).

شکل 6: تله نوری برای به دام انداختن پروانه کرم خراط

شکل 7: استفاده از تله فرمون جنسی

مبارزه شیمیایی

- دالان های لاروی فعال با استفاده از خمیر مسموم و یا پنبه آغشته سم پوشانده شود. برای تهیه سم میتوان از پودر مل که در نقاشی ساختمان استفاده می شود به همراه سم دیازینون 5-10 درصد و دورسبان 15-20 درصد استفاده کرد (شکل 8). این عمل در ماه اردیبهشت و قبل از خروج حشرات کامل و یا در مهرماه قبل از سرد شدن هوا و رکود فعالیت لاروی بسیار موثر است.

شکل 8: پوشاندن دالانهای لاروی با استفاده از خمیر مسموم

-بر اساس مشاهدات انجام شده حدود 70-75 درصد آفت بعد از یک ماه و نیم از شکار اولین پروانه نر، توسط تله های ردیابی جمعیت در طبیعت ظاهر می شوند. کنترل شیمیایی؛ بر اساس کنترل این بخش از جمعیت آفت استوار است. بر این اساس سم-پاشی با امولسیون 60 درصد حشره کش دیازینون، به نسبت 1/5 درهزار به ترتیب 15 و 25 روز بعداز اولین شکار تله-های فرمونی انجام می گردد. در مناطقی که میزان آلودگی زیاد است، 10 روز بعد از دومین سم پاشی میتوان سومین سم پاشی را انجام داد.

چند نکته که در سم پاشی باید در نظر گرفته شود:

به علت تدیجی بودن دوره خروج حشره کامل، هزینه بالا و اثرات زیست محیطی امکان مبارزه با تمام حشرات در دوره لاروی نیست. بلکه با استفاده از تله تنها میتوان یک الی دو بار سم پاشی انجام شود. بهتر است سم پاشی باغ هم زمان با دیگر آفات باغی باشد تا از مصرف بی رویه سموم شیمیایی خودداری شود.

دانه گردو از درصد روغن بسیار بالایی بیشتر از حدود 60 درصد برخوردار است. از طرفی این سموم در بافت های چربی ذخیره می شوند. بنابراین بهتر است از زمان مصرف حشره کش تا هنگام برداشت محصول؛ حدود دو الی دو ماه و نیم فاصله باشد، تا مشکلی از لحاظ ذخیره سموم شیمایی در میوه چربی مغز و سلامت مصرف کننده وجود نداشته باشد.