پایگاه دانش

پرلیت و کاربرد آن در کشاورزی

 

پرلیت چیست؟

پرلیت، سنگی با منشا آتشفشانی از نوع سیلیکات آلومینیوم سدیم پتاسیم است، که اسم آن از کلمه فرانسوی «پرل» به معنای مروارید گرفته شده است. پرلیت در ابتدا تنها به عنوان یک شیشه آتشفشانی شناخته می شد. برای اینکه پرلیت در صنایع مختلف قابل استفاده باشد باید ابتدا منبسط شود. برای این کار ابتدا سنگ پرلیت را از معادن استخراج می کنند، سپس آن را خرد و دانه بندی کرده و بعد خشک خواهند نمود (شکل 1). پرلیت خام در چهار نوع دانه بندی زیر قرار می گیرد، این نوع دانه بندی بر اساس اندازه مورد نیاز در صنایع مختلف تولید می شود. بعد از خشک شدن، پرلیت خام آماده پخت و انبساط در کارخانه است.

-زیر یک میلی متر

-1 تا 1/5 میلی متر

-1/5 تا 2/5 میلی متر

-2/5-3/5 میلی متر

 

شکل 1: سنگ پرلیت در  اشکال مختلف

انبساط پرلیت

در کارخانه در کوره های ثابت عمودی با استفاده و یا بدون پیش گرمکن، عمل انبساط انجام می گیرد. برای این کار؛ پرلیت ابتدا در پیش گرمکن در دمای حدود 400-500 درجه سانتی گراد گرم می شود. سپس وارد کوره اصلی شده و در دمای حدود 700-1350 درجه سانتی گراد منبسط می شود.

با حرارت دیدن پرلیت، آب موجود در ساختار و تخلخل های سنگ خام آن تبخیر شده و میلیون ها حباب بسیار ریز و شیشه ای در ساختار پرلیت ایجاد می گردد. این امر ویژگی های خاصی را در پرلیت ایجاد کرده و باعث سبک شدن وزن آن می شود. افزایش حجم به علت وجود آب (2-5 درصد) در ساختمان درونی پرلیت است، که باعث نرم و منبسط شدن این ماده خواهد شد. پرلیت در اثر گرما و حرارت حدود 4 الی 30 برابر حجم اولیه خود منبسط می شود و رنگ آن از سیاه به خاکستری تیره و سفید تغییر می کند.

پرلیت از اکسید سیلیس، آلومینیوم، سدیم؛ کلسیم، پتاسیم، منگنز و آهن تشکیل شده که البته اکسید سیلیس بیشترین درصد را به خود اختصاص می دهد. پرلیت بعد از تولید و منبسط شدن در سیلیکون هایی وارد شده و در آنجا خنک و دانه بندی می شود. گرد وخاک روی محصولات تولید شده در انتهای خط تولید گرفته می شود (شکل 2 و 3).

شکل 2: مراحل مختلف در منبسط شدن پرلیت و تولید آن

 

شکل 3: دانه بندی پرلیت منبسط شده بعد از خشک شدن

 

پرلیت چه کاربردی در کشاورزی دارد؟

تقویت خاک و افزایش نفوذپذیری آن: استفاده از پرلیت در خاک های سنگین و با نفوذپذیری کم باعث نرم شدن، افزایش کیفیت و نفوذپذیری خاک می شود، در نتیجه ریشه به راحتی در خاک حرکت و رشد می کند. هم-چنین با ورود کانی های موجود در پرلیت به درون خاک؛ باعث تقویت و غنی شدن آن می شود.

جذب آب و صرف جویی در مصرف آن: به کار بردن پرلیت در بستر کشت و ترکیب خاکی باعث صرفه جویی در مصرف آب می شود. زیرا پرلیت می تواند آب زیادی را در خود جذب کند و آن را به مدت طولانی ذخیره نماید. در نتیجه از تبخیرشدن آب جلوگیری کرده و آب به مدت طولانی در خاک باقی می ماند. مرطوب بودن خاک نیاز به آبیاری را کاهش داده ومانع شسته شدن مواد غذایی از خاک می شود. این ویژگی در تولید محصولات کشاورزی، باغی، گلخانه ای و پرورش گل و گیاه در کشوری که با کمبود آب روبرو است مانند ایران؛ بسیار مناسب است.

سهولت در رشد و ریشه زایی گیاهان: خلل و فرج زیاد در پرلیت و به کار بردن آن در بستر کشت باعث می شود تا تبادل هوا و گازی خاک اطراف ریشه به راحتی صورت گیرد و تهویه گیاه به خوبی انجام شود. در این شرایط ریشه به راحتی در خاک رشد می کند و آب و اکسیژن مورد نیاز به آسانی در دسترس ریشه قرار می گیرد. در ترکیبات بدون پرلیت که قدرت آبدهی آن ها ناچیز بوده و اکسیژن مورد نیاز در اختیار گیاه قرار نمی گیرد، با مسدود شدن تارهای کشنده و خفگی ریشه در اثر کمبود اکسیژن؛ گیاه از بین می رود.

عایق در برابر سرما: با توجه به عایق بودن پرلیت در برابر دما میتوان در فصل سرما با تکنولوژی خاصی از آن استفاده نمود و محصولات مورد نیاز را تولید کرده و در دسترس بازار قرار داد.

کاربرد پرلیت در کشت هیدروپونیک: پرلیت از بسترهای رایج در کشت هیدروپونیک است. در کشت گیاهی بدون خاک، استفاده از پرلیت، نسبت به سایر خاک ها، نتیجه بهتری دارد (شکل 4).

شکل 4: استفاده از پرلیت در کشت هیدروپونیک

 

کاشت چمن های ورزشی: در زمین های ورزشی مانند فوتبال و یا زمین گلف قبل از اینکه چمن کاشته شود به خاک، پرلیت کشاورزی اضافه می کنند، پرلیت با حفظ وذخیره رطوبت مورد نیاز باعث رشد بهتر و سرسبز ماندن چمن می شود.

ایجاد تهویه و زهکشی در بستر کشت: اضافه کردن پرلیت در هر نوع بستر خاکی، تهویه خاک را افزایش داده و باعث ایجاد یک زهکشی بسیار مناسب می شود. به عنوان مثال قرار دادن 3 الی 5 سانتی متر از پرلیت در کف گلدان، زهکشی مناسبی را برای گیاه فراهم می کند.

تامین رطوبت مورد نیاز گیاهان: با ایجاد هوای مرطوب در اطراف گیاه، رطوبت هوای مورد نظر به خصوص گیاهان گرمسیری را افزایش می دهد. برای اینکار باید ظرف های محتوی پرلیت مرطوب را در نزدیک گلدان های مورد نظر قرار داد.

خاکپوش یا مالچ پاشی: استفاده از پرلیت به عنوان مالچ بسیار مناسب است، زیرا به کار بردن آن روی سطوح گلدان های خانگی از خشک شدن خاک جلوگیری کرده و باعث چرخش هوا به طور منظم در اطراف ریشه گیاه می شود. در مناطقی که میزان تابش خورشید شدید است و آب بسیار سریع تبخیر می گردد؛ میتوان یک لایه نازک از پرلیت را به همراه کود یا پیت ماس پای درختان یا گل ها ریخت، تا رطوبت خاک حفظ شود. سپس روی این لایه با یک لایه پرلیت دیگر پوشانده شود، در این حالت، پرلیت رویی به عنوان عایق از پرلیتی که در بخش زیرین قرار داد محافظت می کند و پرلیت های قسمت پایینی که نزدیک ریشه گیاهان هستند؛ آب و رطوبت مورد نیاز را در اختیار گیاه قرار می دهند.

پخش کود مورد نیاز در گیاهان: برای این کار می توانید مقداری از پرلیت مورد استفاده را با کود معدنی رقیق شده در آب بریزید، سپس این ترکیب را در اطراف گیاه بپاشید. پرلیت، رطوبت و کود را به آرامی در خاک پخش می کند و مواد غذایی را به مدت طولانی در اختیار گیاه قرار می دهد و از خشک شدن کودها که حفظ رطوبت آن سخت است جلوگیری می کند. استفاده از پرلیت حتی بعد از گذشت مدت زمان طولانی باعث کاهش نفوذپذیری هوا و رطوبت به درون خاک نمی شود.

استفاده از پرلیت برای کاشت بذر و قلمه، نشا: از ترکیب پرلیت با خاک های ماسه ای و رسی یا ترکیب پرلیت با کودهای گیاهی و کمپوست، با نسبت های مختلف برای کاشت بذر و قلمه استفاده می شود (شکل 5 و 6). معمولا در کاشت بذر؛ 15 درصد پرلیت دانه ریز و 85 درصد کود به کار می رود. در کشت هیدروپونیک و بدون خاک از پرلیت برای کاشت نشا استفاده شده و با استفاده از مواد شیمیایی تغذیه انجام می شود. پرلیت رطوبت مورد نیاز برای رشد و ریشه زایی پیاز و قلمه گل فراهم می کند. از پرلیت مرطوب میتوان برای نگهداری گل های چیده شده و شاخه بریده در ترکیب گل آرایی استفاده نمود.

 

شکل 5: استفاده از پرلیت در کاشت قلمه و ریشه دار شدن آن

 

شکل 6: استفاده از پرلیت در کاشت بذر

کاشت یکنواخت بذر: استفاده از پرلیت با دانه های ریز باعث می شود تا بذرهای گیاهان به طور یکنواخت در ناحیه کشت و یا درون ظروف پخش شود (شکل 7).

 

شکل 7: استفاده از پرلیت برای پخش شدن یکنواخت بذر

استفاده در بستر کاشت گیاهان گلدانی: از ترکیب پرلیت با کود و خاک و یا ترکیب بدون خاک (پرلیت به همراه کود و مواد تقویت کننده خاک) برای کاشت در گلدان یا ظرف کاشت استفاده می­ شود. برای گیاهان آپارتمانی این ترکیب شامل 25 درصد پرلیت با دانه­ بندی 2-5 میلی­ متر و 75 درصد کود گیاهی است (شکل 8). کاربرد پرلیت برای گیاهان آپارتمانی و در گلدان باعث افزایش عملکرد جذب و ذخیره رطوبت مورد نیاز گیاه می­ شود و مقدار رشد و گلدهی گیاهان را افزایش می­ دهد.

 

شکل 8: استفاده از پرلیت در ترکیب خاکی برای کاشت گیاهان گلدانی

 

مقاوم در برابر هرگونه آلودگی: پرلیت استریل بود و از رشد علف های هرز و عوامل بیماری زا جلوگیری می کند.

تقویت کننده کودها و سموم: استفاده از پرلیت اثر کودها، سموم و علف کش ها را تقویت کرده و در دفع آفات موثر است.

 

-شیرازی، عارف، پرلیت: کلیات، اکتشاف، زمین شناسی و کاربردها؛ سومین کنفرانس بین المللی یافته های نوین علوم و تکنولوژی، 1398

-ام.رش، هاروارد، ترجمهی جعفر نیا، ساسان، کشت هیدروپونیک (راهنمای کامل و مصور برای پرورش دهندگان خانگی و حرفه ای)، انتشارات سخن گستر، 1393

-خوشخوی، مرتضی، اصول باغبانی، انتشارات دانشگاه شیراز، 1389

لطفا دانش و تجربه خود در این مورد را به اشتراک بگذارید

لطفا پیش از ایجاد مطلب جدید موارد زیر را به دقت مطالعه نمایید:
پایگاه دانش این وب سایت محلی برای تبادل دانش و تجربه و بیان راهکارهایی برای ارتقای صنعت کشاورزی است. هنگام درج مطلب به نکات زیر توجه بفرمایید:
۱. برای درج عکس به داخل متن ، عکس را از گوشی یا کامپیوتر کپی نموده و در پنجره ویرایشگر سایت ، paste نمایید.
۲. در صورت نیاز ، مطلبی که ارسال می کنید را ویرایش کنید تا ابعاد عکس ها و اندازه و رنگ فونت ها ، هماهنگ با دیگر مطالب وب سایت بشود.
برچسب مناسب متن را از بین برچسب های تعریف شده انتخاب کنید و اگر مطلب شما نیاز به برچسب جدیدی داشت، مطلب را درج کنید و برچسب پیشنهادی را از بخش تماس با ما به مدیریت وب سایت اطلاع بدهید تا به لیست برچسب ها افزوده گردد.

فایل با فرمت های ( 'gif','jpg','png', 'jpeg', 'pdf', 'mp4', 'mkv' ) قابل آپلود می باشد.
فایل های پیوست:

نظر
آخرین نظر